16 Lỗi Kế Toán Doanh Nghiệp Rủi Ro Về Thuế Mới Nhất

Doanh nghiệp rủi ro về thuế mới nhất luôn là chủ đề khiến nhiều chủ DN và kế toán phải “đau đầu” bởi chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể dẫn đến bị truy thu, phạt chậm nộp hay thậm chí ấn định thuế. Vậy đâu là những lỗi kế toán phổ biến mà bạn cần cảnh giác trong bối cảnh chính sách thay đổi liên tục? Trung tâm Kế Toán Việt Hưng sẽ bật mí 16 lỗi “điển hình” giúp bạn hiểu rõ các doanh nghiệp rủi ro về thuế mới nhất để phòng tránh hiệu quả.

16 Nghiệp vụ kế toán doanh nghiệp rủi ro về thuế mới nhất

1. Lập báo phòng (giảm giá HTK, ng không phải thu kho đối, đầu tư tài chính…)

DN lập dự phòng để trích trước chi phí dự kiến (như giảm giá HTK do lỗi thời, nợ xấu từ khoản phải thu, lỗ đầu tư tài chính), nhằm giảm lợi nhuận chịu thuế TNDN ngay kỳ hiện tại.

RỦI RO

– CQT nghi ngờ lợi dụng để “làm đẹp” báo cáo tài chính, giảm thuế TNDN. Chỉ được trích nếu có chứng cứ cụ thể (báo cáo kiểm kê HTK, phân tích nợ phải thu theo Thông tư 48/2019/TT-BTC). 

– Phải hoàn nhập dự phòng nếu không phát sinh thực tế, nếu không sẽ bị loại trừ chi phí và truy thu thuế + phạt 20% số thuế thiếu (theo Luật Quản lý thuế 2019).

– Luật TNDN 2025 cho phép trích dự phòng chi phí R&D và môi trường (giảm phát thải carbon) nhưng yêu cầu chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt từ 5 triệu VND. Siết chặt kiểm tra logic kinh doanh qua dữ liệu hóa đơn điện tử.

GIẢI PHÁP

Lập dự phòng theo tỷ lệ quy định (ví dụ: nợ phải thu >6 tháng: 30-100%), có báo cáo kiểm kê độc lập, chứng từ ngân hàng. Hoàn nhập nếu không phát sinh. Cơ sở: Thông tư 48/2019/TT-BTC (vẫn áp dụng), Luật Thuế TNDN 2025 (Điều 8: chi phí được trừ phải thực tế, chứng minh logic kinh doanh; bổ sung dự phòng R&D và môi trường từ 01/10/2025).

2. Hủy hàng

Xử lý hàng hóa hỏng, lỗi, hết hạn bằng cách hủy bỏ ghi nhận tổn thất để giảm giá vốn và lợi nhuận chịu thuế.

RỦI RO

– Dễ bị lợi dụng “xóa” doanh thu ảo hoặc giá vốn giả mạo. 

– Phải thành lập hội đồng hủy (ít nhất 3 thành viên), lập biên bản chi tiết (nguyên nhân, số lượng, giá trị), quyết định của lãnh đạo, và chứng minh nguyên nhân (ảnh chụp, biên bản kiểm tra chất lượng). 

– Nếu không, chi phí hủy bị loại trừ TNDN và phạt chậm nộp 0.03%/ngày.

– Nghị định 70/2025/NĐ-CP yêu cầu biên bản hủy phải liên kết với hóa đơn điện tử gốc, kiểm tra qua hệ thống dữ liệu quốc gia.

GIẢI PHÁP

– Thành lập hội đồng hủy (≥3 người), lập biên bản chi tiết (nguyên nhân, ảnh chụp), quyết định lãnh đạo, liên kết hóa đơn điện tử. 

– Cơ sở: Nghị định 70/2025/NĐ-CP (hóa đơn điện tử phải tra cứu online từ 01/07/2025), Luật Thuế TNDN 2025 (chi phí tổn thất phải chứng minh thực tế).

3. Tặng, biếu

Chuyển giao hàng hóa/dịch vụ miễn phí cho đối tác, khách hàng, hoặc nhân viên dưới dạng quà tặng, biếu.

RỦI RO

– Thường bị coi là “chuyển lợi ích” không minh bạch, giảm lợi nhuận giả tạo. 

– Bắt buộc xuất hóa đơn GTGT đầu ra (kê khai VAT 8% từ 01/07/2025 theo Nghị quyết 204/2025/QH15), chỉ được tính chi phí TNDN nếu phục vụ SXKD (quảng bá, duy trì khách hàng) và có chứng từ đầy đủ (hợp đồng tặng, biên bản bàn giao). 

– Vượt 1% doanh thu/năm có thể bị loại trừ.

– Luật TNDN 2025 bổ sung chi phí tặng liên quan đến R&D (như tặng mẫu thử nghiệm) được trừ nếu chứng minh lợi ích kinh doanh.

GIẢI PHÁP

– Xuất hóa đơn GTGT đầu ra, chứng minh phục vụ SXKD (hợp đồng, biên bản bàn giao). 

– Cơ sở: Nghị quyết 204/2025/QH15 (VAT 8% từ 01/07/2025), Luật Thuế GTGT 2024 (Điều 14: khấu trừ phải có chứng từ hợp lệ).

4. Chiết khấu, giảm giá

Áp dụng chiết khấu thương mại (giảm giá trực tiếp) hoặc chiết khấu thanh toán (trả sớm) cho khách hàng.

RỦI RO

– Nếu ghi nhận sai kỳ (ví dụ: chiết khấu sau nhưng ghi trước), dễ bị loại chi phí TNDN. 

– Phải tuân thủ chính sách bán hàng nội bộ, ghi rõ trong hợp đồng, xuất hóa đơn điều chỉnh GTGT (theo Nghị định 70/2025), và chứng minh thực tế (biên bản đối chiếu nợ). 

– Không được trừ nếu vượt hợp đồng.

– Hóa đơn điện tử bắt buộc phải điều chỉnh online, kiểm tra tự động qua hệ thống.

GIẢI PHÁP

– Ghi rõ chính sách trong hợp đồng, xuất hóa đơn điều chỉnh online. 

– Cơ sở: Nghị định 70/2025/NĐ-CP (điều chỉnh hóa đơn điện tử từ 01/07/2025), Luật Thuế TNDN 2025 (chi phí phải đúng kỳ).

5. Các nghiệp vụ qua TK 811 (Chi phí khác)

Ghi nhận các khoản chi bất thường như phạt vi phạm, bồi thường, chi phí pháp lý vào TK 811 – “Chi phí khác”.

RỦI RO

– Là “tài khoản rác”, dễ bị doanh nghiệp “nhét” chi phí không hợp lý để giảm TNDN. Thuế thường loại trừ nếu thiếu chứng minh cụ thể (hóa đơn, hợp đồng). Phạt 20% nếu phát hiện gian lận.

– Luật TNDN 2025 loại trừ thêm “khoản chi khác” không theo quy định chuyên ngành, yêu cầu chứng từ không dùng tiền mặt.

GIẢI PHÁP

– Chứng minh bằng hóa đơn, hợp đồng; không dùng tiền mặt >5 triệu. 

– Cơ sở: Luật Thuế TNDN 2025 (Điều 8: loại trừ chi không theo quy định chuyên ngành từ 01/10/2025).

6. Có TK 131 tồn lâu, sau đó trả lại tiền mặt

Khoản phải thu khách hàng tồn đọng lâu năm, sau đó hủy và hoàn tiền mặt.

RỦI RO

– Nghi ngờ doanh thu ảo, giao dịch lòng vòng để né thuế. Cần giải trình hợp đồng gốc, lý do hủy (biên bản đối chiếu), và hoàn tiền qua ngân hàng nếu >20 triệu VND (theo Thông tư 200/2014/TT-BTC). – Nếu không, bị truy thu doanh thu và VAT.

– Kiểm tra qua dữ liệu ngân hàng liên kết với mã định danh cá nhân từ 01/07/2025.

GIẢI PHÁP

– Giải trình hợp đồng, biên bản hủy; hoàn tiền qua ngân hàng. 

– Cơ sở: Thông tư 200/2014/TT-BTC (vẫn áp dụng), Luật Quản lý thuế 2019 (truy xuất nguồn tiền từ 01/07/2025).

7. Nợ TK 331 tồn lâu, chưa xử lý

Nợ nhà cung cấp tồn đọng, không thanh toán hoặc xóa nợ.

RỦI RO

– Có thể là chi phí treo giả mạo hoặc né thuế bằng cách không ghi nhận thu nhập. 

– Cần đối chiếu công nợ định kỳ, xử lý (xóa nợ phải ghi thu nhập khác TK 711 nếu hết hạn theo Bộ luật Dân sự), nếu không bị loại chi phí và truy thu TNDN.

– Luật TNDN 2025 siết khống chế chi phí lãi vay vượt 150% lãi suất cơ bản NHNN cho nợ liên kết.

GIẢI PHÁP

– Đối chiếu công nợ định kỳ, xóa nợ ghi TK 711. 

– Cơ sở: Luật Thuế TNDN 2025 (khống chế lãi vay 150% lãi suất NHNN từ 01/10/2025).

8. Xuất hoá đơn mà khách không lấy hoá đơn, số lượng lớn 

Xuất hóa đơn GTGT cho giao dịch nhưng khách không nhận hoặc không khấu trừ.

RỦI RO

– Nghi ngờ hóa đơn quay vòng, bán khống để tăng doanh thu giả. Cần chứng minh hàng hóa thực tế (hợp đồng, chứng từ vận chuyển, biên bản giao nhận). 

– Rủi ro hóa đơn khống dẫn đến phạt 20-100% giá trị hóa đơn.

– Nghị định 70/2025 yêu cầu hóa đơn điện tử phải có mã tra cứu, kiểm tra tự động.

GIẢI PHÁP

– Chứng minh hàng hóa (hợp đồng, biên bản giao nhận). Cơ sở: Nghị định 70/2025/NĐ-CP (mã tra cứu hóa đơn điện tử từ 01/07/2025).

9. Tạm ứng rồi hoàn ứng bằng tiền mặt, không có nghiệp vụ liên quan 

Nhân viên tạm ứng quỹ, sau đó hoàn lại tiền mặt mà không gắn với nhiệm vụ cụ thể.

RỦI RO

– Dấu hiệu rút tiền hợp thức hóa chi phí cá nhân. 

– Phải có hợp đồng vay nội bộ, biên bản tạm ứng rõ ràng (công tác phí, mua hàng), gắn với nhiệm vụ thực tế. 

– Nếu >20 triệu, qua ngân hàng; nếu không, truy thu TNDN/TNCN + phạt.

– Kiểm tra qua truy xuất nguồn tiền từ 01/07/2025.

GIẢI PHÁP

– Gắn tạm ứng với nhiệm vụ (hợp đồng vay, biên bản). Cơ sở: Luật Thuế GTGT 2024 (thanh toán không tiền mặt từ 01/07/2025).

10. Rút tiền công ty chuyển cho cá nhân, rồi nhập quỹ tiền mặt

Chuyển khoản từ công ty sang cá nhân (nhân viên, cổ đông), sau đó cá nhân nộp lại tiền mặt vào quỹ.

RỦI RO

– Dễ bị coi là rút tiền chia lợi nhuận cá nhân, không hợp lệ TNDN. – Phải có hợp đồng vay, biên bản rõ ràng, lãi suất thị trường; nếu không, truy thu TNDN/TNCN.

– Siết thanh toán không dùng tiền mặt cho giao dịch >5 triệu.

GIẢI PHÁP

– Giải trình (góp vốn, vay), biên bản. Cơ sở: Luật Quản lý thuế 2019 (truy xuất nguồn tiền từ 01/07/2025).Có hợp đồng vay lãi suất thị trường, biên bản. Cơ sở: Luật Thuế TNDN 2025 (siết thanh toán không tiền mặt >5 triệu từ 01/10/2025).

11. Tiền mặt cá nhân nộp vào ngân hàng cho công ty.

Cá nhân (cổ đông, nhân viên) nộp tiền mặt trực tiếp vào tài khoản công ty.

RỦI RO

– Nghi ngờ vốn mỏng, doanh thu ngoài sổ hoặc rửa tiền. Phải giải trình rõ (góp vốn, cho vay, nộp hộ khách), có biên bản, hợp đồng. 

– Nếu không, bị truy thu thuế trên khoản “thu nhập khác”.

– Truy xuất nguồn tiền qua mã định danh từ 01/07/2025.

GIẢI PHÁP

– Giải trình (góp vốn, vay), biên bản. Cơ sở: Luật Quản lý thuế 2019 (truy xuất nguồn tiền từ 01/07/2025).

12. Giao dịch liên kết/Chuyển giá

Mua bán nội bộ với công ty mẹ/con không đúng giá thị trường để chuyển lợi nhuận.

RỦI RO

– Bị ấn định lợi nhuận, loại chi phí, truy thu TNDN 20-50%. 

Lưu ý: Phải lập đầy đủ hồ sơ Local file, Master file và chứng minh giao dịch theo nguyên tắc giá thị trường

– Siết chặt với DN FDI, yêu cầu báo cáo hàng quý.

GIẢI PHÁP

– Lập hồ sơ Local/Master file, chứng minh giá thị trường. Cơ sở: Luật Thuế TNDN 2025 (siết giao dịch liên kết từ 01/10/2025).

13. Hóa đơn điện tử không hợp lệ

Sử dụng hóa đơn từ nhà cung cấp bỏ trốn hoặc sai mã số.

RỦI RO

– Không khấu trừ VAT, loại chi phí TNDN. Phạt 20% giá trị.

– Nghị định 70/2025 bắt buộc tra cứu online.

GIẢI PHÁP

– Tra cứu online trước sử dụng. Cơ sở: Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Thông tư 69/2025/TT-BTC (từ 01/07/2025).

14. Chi phí quảng cáo vượt mức

Chi quảng cáo >15% doanh thu hoặc không chứng minh hiệu quả.

RỦI RO

– Điều chỉnh lại, truy thu TNDN nếu khấu hao thừa.

– Mở rộng khấu hao cho TSCĐ xanh (môi trường).

– Loại phần vượt, truy thu TNDN.

– Được trừ nếu liên quan chuyển đổi số (Luật thuế TNDN 2025).

GIẢI PHÁP

– Báo cáo hiệu quả (ROI), ưu đãi cho quảng cáo chuyển đổi số. Cơ sở: Luật Thuế TNDN 2025 (từ 01/10/2025).

15. Khấu hao tài sản cố định (TSCĐ) sai 

Khấu hao nhanh hoặc không đúng mức quy định.

RỦI RO

– Điều chỉnh lại, truy thu TNDN nếu khấu hao thừa.

– Mở rộng khấu hao cho TSCĐ xanh (môi trường).

GIẢI PHÁP

– Tuân thủ mức khấu hao quy định, ưu đãi TSCĐ xanh. Cơ sở: Luật Thuế TNDN 2025 (mở rộng khấu hao môi trường từ 01/10/2025).

16. Chi phí nghiên cứu phát triển (R&D) không chứng minh

Trích chi R&D nhưng không có báo cáo kết quả.

RỦI RO

– Không được trừ 150-200% chi phí như ưu đãi.

– Luật TNDN 2025 ưu đãi mới cho R&D, nhưng yêu cầu chứng từ chi tiết.

GIẢI PHÁP

– Lập báo cáo khoa học chi tiết. Cơ sở: Luật Thuế TNDN 2025 (ưu đãi R&D mới từ 01/10/2025).

Các điểm chung cần lưu ý tránh rủi ro về Thuế

– So sánh dữ liệu: Thuế kiểm tra chéo BCTC – sổ chi tiết – chứng từ – thực tế, qua hệ thống dữ liệu lớn (big data) và hóa đơn điện tử.

– Bất thường lớn: Khoản treo lâu (>1 năm), số tiền >1% doanh thu, không logic kinh doanh (ví dụ: chi phí tăng đột biến) sẽ bị chất vấn, có thể dẫn đến thanh tra toàn diện.

– Chuẩn bị hồ sơ:

• Luôn có hợp đồng, biên bản, xác nhận đối chiếu, ảnh/video, chứng từ ngân hàng (không dùng tiền mặt >5 triệu).
• DN nhỏ (doanh thu ≤3 tỷ) được thuế suất 15% nhưng siết chứng từ chặt hơn.

– Hậu quả: Truy thu + phạt 0.03%/ngày chậm nộp + 20% gian lận, có thể truy cứu hình sự nếu >100 triệu.

– Khuyến nghị: Sử dụng phần mềm kế toán tích hợp hóa đơn điện tử, rà soát hàng quý, tư vấn thuế chuyên nghiệp để tránh rủi ro.

Trên đây là 16 lỗi kế toán khiến doanh nghiệp rủi ro về thuế mới nhất mà bạn cần tránh. Nếu còn băn khoăn về bất kỳ nghiệp vụ nào, hãy để lại bình luận hoặc tham gia ngay Zalo Page để được hỗ trợ 1:1 và nhận ưu đãi hấp dẫn từ Kế Toán Việt Hưng!

BÀI LIÊN QUAN

Quy Trình Thanh Tra Thuế Kiểm Tra Những Gì?

31 Điểm Mới Thuế TNCN 2025 – Lưu Ý Tránh Truy Thu Nộp Phạt

Lỗi “Cập Nhật HTKK Không Thành Công” Mới Nhất – Cách Sửa

Tài Liệu Tự Học Kế Toán Thuế Từ A Đến Z – Dễ Hiểu, Dễ Làm Thật

Mô Tả Công Việc Của Kế Toán Thuế Trong Doanh Nghiệp

Chi Phí Tiệc Tất Niên Có Được Đưa Vào Chi Phí Được Trừ Không?